Wzrost masy ciała może ulegać spowolnieniu podczas choroby dziecka. Gdy noworodek wyzdrowieje, powinien na nowo zacząć przybierać na wadze w tempie odpowiednim dla wieku. Ile śpi miesięczne dziecko? W pierwszym miesiącu życia dziecko śpi ok. 11 godzin na dobę. Z tego 5-7 godzin przypada na sen w ciągu dnia (4-8 drzemek). Jeśli noworodek nie wraca do swojej wagi urodzeniowej w ciągu dwóch tygodni lub nie przybiera na wadze konsekwentnie po tym czasie, może to oznaczać problem z karmieniem piersią. Wagi domowe. Ważenie dziecka w domu nie zastępuje wizyty u pediatry. Może to być jednak świetny sposób na współpracę z lekarzem Twojego dziecka, aby Mgr Joanna Wasiluk (Dudziec) Dietetyka , Warszawa. 84 poziom zaufania. Witam serdecznie, Nie jest to zasada. Po wycięciu woreczka żółciowego nie przybierze Pani na wadze jeżeli zachowa Pani odpowiednie nawyki żywieniowe, ograniczy produkty wzmagające wydzielanie żółci a dieta będzie lekkostrawna. Posiłki lepiej zjadać mniejsze ale Jeśli martwisz się, że twój niemowlak nie przybiera na wadze, zacznij od wizyty u pediatry, który opiekuje się maluchem. To lekarz lub lekarka musi zdecydować, czy konieczna jest konsultacja ze specjalistą zajmującym się żywieniem najmłodszych. U nas było to zakażenie bakteria e coli, a w rezultacie sepsa,dziecko nie wybudzalo się często przez 2 tyg, a po kolejnym tygodniu pewnego dnia wcale się nie wybudzil. Dobrze ze trafiliśmy do szpitala, liczyły sie już godziny. Zrób badanie ogólne moczu. Jolcia D. 85.237.166.*. Jeśli niepokoją cię częste wymioty u twojego dziecka, zwróć uwagę, czy przybiera na wadze. Czy nie ma problemów z połykaniem pokarmu? Czy reaguje płaczem na próbę karmienia, odginając tułów i główkę? Niewielki przyrost masy ciała i utrudnione połykanie świadczyć mogą o patologicznym refluksie, którego nie wolno lekceważyć. Sprawdź: Dlaczego dziecko nie przybiera na wadze? Pierwszy skok rozwojowy: 5 tydzień. Co się zmienia u niemowlaka? Słucha i patrzy uważniej. Zaczyna interesować się przedmiotami i dźwiękami. Wyraźniej reaguje na dotyk i zapach. Uśmiecha się po raz pierwszy lub znacznie częściej niż przedtem. Układ pokarmowy zaczyna działać Na wizytę patronażową do lekarza rodzinnego zgłosiła się 30-letnia, dotychczas zdrowa kobieta ze swoim 13-dniowym synem. Po zważeniu dziecka lekarz stwierdził zbyt mały przyrost masy ciała. Od wypisu przybrał 130 g (czyli średnio 13 g/d) i mając prawie 2 tygodnie, nie „odzyskał” urodzeniowej masy ciała. Obudzenie niemowlęcia podczas karmienia jest ważne, gdy piersi nadal są przepełnione lub kiedy wiadomo, że noworodek za mało przybiera na wadze. Mama powinna sobie zdawać sprawę z tego, że jeśli niemowlę nie doje, prawdopodobnie już po kilkunastu minutach będzie ponownie domagać się pokarmu. Jak obudzić noworodka podczas karmienia? Według standardów opieki okołoporodowej każda kobieta po porodzie siłami natury ma prawo do 2-godzinnego nieprzerwanego kontaktu „skóra do skóry” ze swoim dzieckiem. Na gołą klatkę piersiową mamy położna kładzie noworodka i jest to ich wspólny czas. W tym czasie odbywa się również pierwsze przystawienie do piersi. Vsrbi. Żółtaczka noworodkowa może pojawić się już w drugiej dobie życia. O jej przebiegu zadecyduje to, czy jest to żółtaczka fizjologiczna czy patologiczna. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy żółtaczki noworodkowej i kiedy konieczne jest leczenie w szpitalu. Żółtaczka noworodkowa to dolegliwość, która często występuje u noworodków. Żółtaczka u noworodka nazywana jest też żółtaczką fizjologiczną, co oznacza, że nie powinna budzić niepokoju rodziców, choć warto wiedzieć, że czasami zamienia się w żółtaczkę patologiczną. Czy ma ją każde dziecko i jak leczy się żółtaczkę fizjologiczną? Spis treści: Jakie są przyczyny żółtaczki noworodkowej? Jakie są objawy żółtaczki u noworodka? Leczenie żółtaczki fizjologicznej Żółtaczka noworodkowa patologiczna Czy żółtaczka może być spowodowana kobiecym mlekiem? Jak dbać o dziecko z żółtaczką fizjologiczną? Jak ocenić nasilenie żółtaczki? Mity o żółtaczce fizjologicznej Żółtaczka u noworodka: sposoby leczenia Jakie są przyczyny żółtaczki noworodkowej? Przyczyną żółtaczki fizjologicznej u noworodka jest hemoglobina. To specjalny barwnik w krwinkach czerwonych krążących we krwi. Dzięki hemoglobinie możliwe jest dostarczanie tlenu do wszystkich komórek organizmu. W czasie ciąży dziecko potrzebuje więcej krwinek czerwonych i więcej hemoglobiny niż po narodzinach. Poza tym płód ma specjalny rodzaj hemoglobiny. Po porodzie konieczne są zmiany, bo dziecko nie potrzebuje aż tylu krwinek, a płodową zastępuje właściwa hemoglobina. W rezultacie dochodzi do rozpadu części niepotrzebnych już krwinek. Na skutek tych zmian powstaje żółty barwnik, bilirubina. Dzięki pracy wątroby bilirubina trafia do jelit, a stąd wraz z kupką jest wydalana z organizmu. Ale wątroba noworodka jest jeszcze niedojrzała i nie zawsze potrafi sobie poradzić z przetworzeniem dużej ilości tego barwnika. Dlatego nadmiar bilirubiny przedostaje się do krwi, co powoduje zażółcenie skóry. Żółtaczka fizjologiczna, która nie jest groźna, ma kilka typowych, charakterystycznych cech: pojawia się w drugiej lub trzeciej dobie życia dziecka, ustępuje sama w ciągu 10–14 dni, choć u wcześniaków trwa nieco dłużej, stężenie bilirubiny nie przekracza dopuszczalnej normy dla dzieci w tym wieku. Jeśli żółtaczka nie spełnia tych kryteriów, np. zaczyna się w pierwszej dobie życia dziecka lub mijają kolejne dni, a skóra dziecka jest coraz bardziej żółta – konieczna jest wizyta u lekarza. Czytaj również: Bilirubina - co oznacza podwyższona bilirubina całkowita Szczepienie przeciwko WZW u dzieci. Co trzeba wiedzieć o szczepionce na żółtaczkę typu B? Jakie są objawy żółtaczki u noworodka? O żółtaczce noworodkowej mówimy, gdy skóra i błony śluzowe noworodka mają żółte zabarwienie. Kolor ten mogą mieć także białkówki oczu dziecka. Nie stanowi ona zagrożenia, choć zażółcenie skóry może być niekiedy intensywne: czasem jest ledwie zauważalne, innym razem przypomina kolor cytryny. Żółtaczka fizjologiczna widoczna jest również w badaniach krwi - u noworodka z żółtaczka widoczny jest podwyższony poziom bilirubiny - barwnika, który powstaje w wyniku rozpadu krwinek czerwonych. Przed wypisem dziecka ze szpitala lekarz często zleca badanie stężenia bilirubiny we krwi, aby upewnić się, że jej poziom jest bezpieczny. Ale nawet jeśli poziom bilirubiny był prawidłowy, warto codziennie obserwować skórę dziecka. Problemy z żółtaczką u noworodka zdarzają się rzadko, ale lepiej dmuchać na zimne. Tak wygląda noworodek z żółtaczką (ZDJĘCIA) Leczenie żółtaczki fizjologicznej Jeśli skóra dziecka jest bardzo żółta, wręcz pomarańczowa, a ty wyszłaś już ze szpitala po porodzie, koniecznie zgłoś się do lekarza, który oceni nasilenie żółtaczki noworodkowej u dziecka. Pediatra zleci badanie stężenia bilirubiny we krwi. W szpitalach stosuje się czasem także pomiar bilirubiny przez skórę, ale wynik z krwi jest bardziej wiarygodny. Jeśli poziom bilirubiny jest bezpieczny, wystarczy dalej obserwować malucha, karmić go regularnie, wychodzić codziennie na spacer i nie traktować żółtaczki jak choroby. Wkrótce żółtaczka noworodkowa sama minie. W przypadku, gdy poziom bilirubiny jest zbyt wysoki lub za szybko narasta, konieczne jest kilkudniowe leczenie w szpitalu. Gdy bilirubina osiąga niebezpiecznie wysokie stężenie, dziecko musi przebywać w noworodkowym „solarium”, czyli pod specjalnymi lampami. Lampy te wytwarzają promienie ultrafioletowe, które rozkładają bilirubinę w organizmie dziecka. Dzięki temu maleje jej stężenie we krwi. Takie leczenie nazywa się fototerapią. Ponieważ emitowane przez lampy promieniowanie mogłoby zaszkodzić oczom dziecka, zasłania się je na czas fototerapii opaską. Dla rodziców okres przybywania dziecka w „solarium” jest dość trudny – nie można malca zbyt często wyjmować, bo skuteczność fototerapii zależy od czasu spędzonego pod lampą. Dlatego niemowlę trafia w objęcia rodziców głównie na czas jedzenia, przewijania i toalety. Na szczęście przebywanie w solarium noworodkowym zwykle nie trwa długo. Często wystarczą 1–2 dni, aby obniżyć bilirubinę do bezpiecznego poziomu. Czytaj również: Pobyt z dzieckiem w szpitalu: jakie prawa ma rodzic? Pierwsze dni z dzieckiem: co cię zaskoczy? Rady dla świeżo upieczonych mam Żółtaczka noworodkowa patologiczna Zdarzają się jednak sytuacje, gdy żółtaczka noworodkowa całkowicie wymyka się spod kontroli. Patologiczna żółtaczka pojawia się w innym czasie niż fizjologiczna, czyli w pierwszej dobie życia dziecka lub już po okresie żółtaczki fizjologicznej. Nienaturalnie długo także trwa, np. przez 1–2 miesiące. Objawy te wskazują, że coś niepokojącego dzieje się w organizmie dziecka i konieczna jest bardziej wnikliwa diagnoza. Niepokój powinny wzbudzić towarzyszące czasem żółtaczce odbarwione, biało-szare stolce i ciemny mocz. Przyczyn może być wiele, ponieważ noworodki reagują nasiloną żółtaczką na różne nieprawidłowości w organizmie, a nie ściśle określoną jedną przyczynę. Najczęstszym winowajcą są infekcje. Aby ustalić rodzaj zakażenia, lekarze muszą zbadać krew dziecka, mocz, a czasem także wykonać inne badania, np. posiewy krwi i moczu, USG główki, brzucha lub zdjęcie rentgenowskie. Nieprawidłowy przebieg żółtaczki może być także sygnałem zakażenia, do którego doszło jeszcze w czasie ciąży. Tak się dzieje w przypadku wrodzonej toksoplazmozy lub cytomegalii. Leczenie infekcji łagodzi także przebieg żółtaczki. Ale stężenie bilirubiny trzeba stale kontrolować, aby w razie potrzeby zastosować fototerapię. Ważne jest także pojenie i karmienie dziecka, aby nie doszło do odwodnienia, które może nasilać żółtaczkę. Nadmiernie wysokie stężenia bilirubiny są niebezpieczne i mogą nawet prowadzić do uszkodzenia mózgu. Ale, na szczęście, w dzisiejszych czasach się to nie zdarza. Przyczyną żółtaczki może być także konflikt serologiczny, czyli niezgodność grupy krwi mamy i dziecka. Bilirubina wzrasta wówczas ponad normę, ponieważ krwinki dziecka są niszczone przez przeciwciała mamy przekazane dziecku przez łożysko podczas ciąży. Innym powodem nadmiernego zażółcenia skóry dziecka mogą być choroby wątroby lub dróg żółciowych, ale zdarza się to zdecydowanie rzadziej. Czy żółtaczka może być spowodowana kobiecym mlekiem? U niektórych dzieci karmionych piersią występuje szczególny rodzaj żółtaczki spowodowanej pokarmem kobiecym. Żółtaczka noworodkowa związana z karmieniem piersią trwa nawet 2–3 miesiące. Nie jest groźna, ale dziecko musi być co pewien czas badane przez lekarza, który oceni, czy poza tym nic niepokojącego się nie dzieje. Takie niemowlę prawidłowo się rozwija i przybiera na wadze, chętnie je, jest aktywne, a nie ospałe. Wygląd jego kupki i moczu nie budzą niepokoju. Dlaczego taka żółtaczka występuje tylko u dzieci karmionych piersią? Ponieważ w mleku kobiecym są substancje, które hamują wychwytywanie bilirubiny z krwi, a w efekcie jej wydalanie. Bilirubina dłużej krąży w organizmie i żółtaczka przedłuża się nawet o kilka tygodni. Żółtaczka noworodkowa spowodowana naturalnym pokarmem nie wymaga leczenia. Co ważne, absolutnie nie powinna być powodem rezygnacji z karmienia piersią! Aby się upewnić, że właśnie z tym rodzajem żółtaczki mamy do czynienia (lub jeśli stężenie bilirubiny jest duże), lekarz może zalecić przerwanie karmienia piersią na 1–2 dni. Karmiąca mama może też odciągać pokarm, zagotować go i po ostudzeniu podawać dziecku. Niszczy to związki utrudniające wchłanianie bilirubiny. Dzięki temu w ciągu 1–2 dni stężenie bilirubiny maleje. Czytaj: Jak prawidłowo ODCIĄGAĆ POKARM - bezbolesne ściąganie pokarmu Jak dbać o dziecko z żółtaczką fizjologiczną? Pamiętaj jednak, że zbyt rzadkie karmienie lub podawanie zbyt małych porcji mleka, a także odwodnienie mogą nasilać żółtaczkę noworodkową. Dlatego tak ważne w pierwszych dniach po porodzie jest częste przystawianie dziecka do piersi: 8–12 razy na dobę lub podawanie mu regularnie, co dwie–trzy godziny, mleka modyfikowanego. UWAGA! Leczenie żółtaczki podawaniem dziecku wody z glukozą można włożyć między bajki. Żółtaczka noworodkowa nie minie, za to dostarczy dziecku niepotrzebnie nadmiaru cukru – cukier zaspokoi głód i niemowlę wypije mniej wartościowego i potrzebnego mleka. Jak ocenić nasilenie żółtaczki? Przede wszystkim musisz to robić w dobrym oświetleniu, najlepiej przy świetle dziennym lub przy mocnym świetle sztucznym. Dobrze jest robić to zawsze w tym samym miejscu i przy tym samym źródle światła. Wszystko po to, aby kolor żarówki i jej natężenie nie fałszowały oceny koloru skóry. Koniecznie rozbierz dziecko, zostaw tylko pieluszkę, a dopiero potem oglądaj skórę dziecka. Oceń nie tylko buzię i brzuszek, ale również nóżki. To ważne, ponieważ gdy stężenie bilirubiny maleje, zażółcenie skóry ustępuje od strony nóg. Dopiero później mniej żółte stają się brzuch, klatka piersiowa, a na samym końcu buzia. Jeśli więc dostrzegasz, że nogi i brzuszek dziecka są mniej żółte niż dwa dni temu, to powoli zbliżacie się do końca żółtaczki. Ale jeśli noworodek miał wczoraj ledwie zażółconą skórę na brzuchu, a dziś jego nóżki są pomarańczowe, lepiej się poradź lekarza. Mity o żółtaczce fizjologicznej Na temat żółtaczki noworodkowej krąży sporo mitów. Nie należy dawać im wiary. Każde dziecko ma żółtaczkę. NIEPRAWDA Niektóre dzieci nie przechodzą żółtaczki lub stężenie bilirubiny jest u nich tak niewielkie, że trudno dostrzec zażółcenie skóry. Nie da się wcześniej przewidzieć – np. na etapie ciąży lub porodu – czy u noworodka pojawi się żółtaczka ani jakie będzie miała nasilenie. Każdy noworodek z żółtaczką powinien mieć fototerapię. NIEPRAWDA Nie każdy noworodek, którego skóra przypomina cytrynę, wymaga naświetlania. Stosowanie fototerapii zależy od intensywności rozpadu hemoglobiny płodowej. Jeśli jest jej zbyt dużo, zastosowanie solarium jest konieczne. Ale większość dzieci sama sobie radzi z jej usuwaniem. Żółtaczka noworodków powoduje Nie ma na to żadnych dowodów. Wiadomo natomiast, że nieleczona żółtaczka patologiczna może prowadzić do uszkodzenia mózgu. Dlatego tak duże znaczenie ma obserwacja skóry dziecka po wyjściu ze szpitala do domu. Dzięki temu można w porę zapobiec zbyt wysokiemu, czyli groźnemu dla dziecka wzrostowi stężenia bilirubiny. Żółtaczkę można leczyć w domu, wystawiając dziecko do słońca. Nie jest konieczne leczenie w szpitalu nadmiernie wysokiego stężenia bilirubiny. NIEPRAWDA Bilirubinę rozkładają falę UV o specyficznej, niewidzialnej dla oka długości. Emitują je specjalne lampy dostępne tylko w szpitalach. Dlatego nie ma możliwości leczenia zbyt wysokich stężeń bilirubiny w domu lub w przychodni. Poza tym wystawianie rozebranego do pieluszki kilkudniowego dziecka na słońce latem grozi poważnymi oparzeniami, a w pozostałych porach roku – wyziębieniem. W rezultacie skutkuje to nasileniem żółtaczki. Nasilenie żółtaczki noworodka to wyłącznie skutek niedojrzałości wątroby. ZBYT DUŻE UPROSZCZENIE Stężenie bilirubiny i nasilenie żółtaczki zależy od wielu czynników: częstotliwości i sposobu karmienia noworodka, intensywności rozpadu hemoglobiny płodowej, a także możliwej infekcji. Niedojrzałość wątroby ma pewne znaczenie, ale nie zasadnicze. Przyczyny żółtaczki mogą być różne. Dlatego gdy zażółcenie skóry się nasila, dziecko powinien zbadać pediatra. Fizjologiczna żółtaczka noworodków nie jest chorobą. To zaburzenie, wynikające z przystosowywania się malucha do nowych warunków życia. O tym, że noworodek zmaga się z żółtaczką, może świadczyć zażółcona skóra, śluzówki i białka oczu, ospałość, niechęć do ssania piersi.Lubię to!Organizm noworodka na początku nie radzi sobie z przemianą i wydalaniem bilirubiny - żółtej substancji powstającej w wyniku rozpadu hemoglobiny obecnej w czerwonych krwinkach. W efekcie dziecko staje się żółte - najpierw na twarzy, a w bardziej nasilonych przypadkach na całym ciele, łącznie z dłońmi i fizjologiczna ustępuje bez leczenia– O żółtaczce fizjologicznej możemy mówić, jeśli pojawia się ona w drugiej dobie życia, a stężenie bilirubiny we krwi w czwartej dobie nie przekracza 12mg/dl - u zdrowych, donoszonych noworodków, a 15mg/dl u noworodków przedwcześnie urodzonych - wyjaśnia lek. Marta Balicka, Koordynator Oddziału Neonatologii i Intensywnej Opieki nad Noworodkiem w warszawskim szpitalu bilirubiny mierzy się noworodkom w szpitalu poprzez badanie krwi lub przez skórę, stosując specjalne urządzenie zwane bilirubinometrem.– Dodatkowe kryterium, pozwalające rozpoznać żółtaczkę fizjologiczną, to samoistne ustąpienie objawów - w ciągu 7-10 dni u noworodków donoszonych, a po dwóch tygodniach u wcześniaków – mówi związana z karmieniem piersiąJest też rodzaj żółtaczki związanej z karmieniem piersią. - U ok. 50 proc. noworodków karmionych piersią żółtaczka jest bardziej nasilona - z poziomem bilirubiny przekraczającym 15mg/dl - i utrzymuje się do kilkunastu tygodni - wyjaśnia mówi lekarka, przyczyną są zawarte w mleku matki czynniki, które zaburzają przemianę bilirubiny, zwiększając jej stężenie we rodzaju żółtaczka zwykle ustępuje sama, trzeba jedynie wykonywać kontrolne pomiary stężenia bilirubiny. Jeśli będzie ono zbyt wysokie, lekarz może zalecić odstawienie karmienia piersią na 48-72 godziny i ponowną kontrolę. Jeśli poziom bilirubiny nadal będzie wysoki, konieczna jest diagnostyka w kierunku innych przyczyn utrzymującej się żółtaczkę trzeba leczyćU części noworodków żółtaczka przybiera jednak postaci patologiczne, wymagające tym, że mamy do czynienia z patologiczną formą żółtaczki, może świadczyć jej pojawienie się już w pierwszej dobie życia oraz przedłużanie się ponad dwa tygodnie.– Noworodki z podwyższonym, wymagającym leczenia, poziomem bilirubiny są ospałe, niechętnie ssą pierś - mówi wyjaśnia, wysoki poziom bilirubiny mogą powodować konflikt serologiczny matczyno-płodowy, zakażenia wewnątrzmaciczne, zakażenia bakteryjne, niedotlenienie leczyć żółtaczkę noworodków?Leczenie żółtaczki noworodkowej polega na obniżaniu poziomu bilirubiny we krwi. W tym celu najczęściej stosuje się fototerapię, pod wpływem której bilirubina rozpada się i jest wydalana z odbywają się w szpitalu, gdzie noworodka ubranego w samą pieluszkę i okulary zasłaniające oczy, układa się pod lampę emitującą promienie trakcie fototerapii co 12-24 godzin kontroluje się stężenie bilirubiny we krwi. Po zakończeniu leczenia i wypisaniu dziecka do domu rodzicom zalecana jest kontrola u lekarza oraz samodzielna obserwacja dziecka. Życie noworodka nie jest takie łatwe, jak by się mogło na pierwszy rzut oka wydawać: a to wyskoczy coś na skórze, a to jest problem ze zrobieniem kupy, a to mama poszła pod prysznic i nie było jej całe wieki… No i mleko, które pachnie najbardziej znanym zapachem – wód płodowych; jest pyszne, ale nie do końca wiadomo jak je wydobyć z piersi. I jeszcze skóra jakaś żółta…; brakuje na wszystko sił i bardzo chce się spać… CO Z TĄ ŻÓŁTACZKĄ? SKĄD SIĘ BIERZE? JAK DŁUGO TRWA I CO ZROBIĆ, BY POMÓC DZIECKU? Żółtaczka fizjologiczna, to stan przejściowy noworodka. Nie dotyczy wszystkich dzieci, ale zdecydowanej większości maluchów urodzonych o czasie (nawet 4 na 5 dzieci) i niemal wszystkich urodzonych wcześniej niż się ich spodziewano. Stany przejściowe noworodka, to nic innego jak proces adaptacji do życia po drugiej stronie brzucha. Żółtaczkę fizjologiczną u noworodków powoduje wzrost stężenia bilirubiny we krwi, która powstaje w wyniku rozpadu czerwonych krwinek. Dlaczego tak się dzieje? Jest to związane z wymianą przez dziecko hemoglobiny płodowej na hemoglobinę dorosłych oraz z niedojrzałością enzymatyczną wątroby. SKĄD WIĘC TO ZAMIESZANIE WOKÓŁ ŻÓŁTACZKI SKORO JEST TO PROCES FIZJOLOGICZNY? Ponieważ w pewnych niesprzyjających sytuacjach ta fizjologia może zmienić się w patologię, czyli po prostu w stan chorobowy. Zadaniem personelu medycznego oraz rodziców jest regularne obserwowanie noworodka i reagowanie w przypadku niepokojących objawów. CO MOŻEMY NAZWAĆ TAKĄ „NIESPRZYJAJĄCĄ SYTUACJĄ”? Problemy z karmieniem piersią, a dokładniej niewystarczająca ilość zjedzonego pokarmu przez noworodka. Niewystarczająca ilość zjedzonego pokarmu. Niewystarczająca ilość ZJEDZONEGO pokarmu. Podkreślam to trzy razy, bo to zdanie jest niezwykle istotne. Nie piszę o niewystarczającej ilości pokarmu produkowanego przez mamę, lecz o tym, że noworodek zjadł za mało. Ta niewystarczająca ilość zjedzonego pokarmu przez noworodka wynika głównie z nieprawidłowej techniki przystawiania malucha do piersi. Technika przystawiania do piersi, wskaźniki skutecznego karmienia, pozycje do karmienia to jest coś, o czym powinnyśmy poczytać i co powinnyśmy poćwiczyć w szkole rodzenia jeszcze przed porodem. Technika przystawiania dziecka do piersi to jedna z najważniejszych rzeczy, które powinny zostać skontrolowane przed Waszym wyjściem ze szpitala do domu. Jeśli ja, dorosła kobieta, zrobię sobie przerwę w jedzeniu na 24h, to spowoduję niewielki wzrost bilirubiny powyżej normy dla dorosłego człowieka. W związku z tym, że noworodek ma ograniczony zarówno metabolizm jak i transport bilirubiny, wzrost jej stężenia we krwi w przypadku głodu jest znacznie wyższy niż u dorosłego. Niedojadanie przez noworodka, a co za tym idzie – dostarczanie mu zbyt małej ilości kalorii, w wielkim skrócie, powoduje wchłanianie bilirubiny z jelit ponownie do krwi. Mniejsza ilość pokarmu, którą zje dziecko opóźnia wydalanie smółki, która jest dużym rezerwuarem bilirubiny. W efekcie bilirubina znajdująca się w zalegającej w jelitach smółce również jest ponownie wchłaniana i wraca do krążenia. CZY PRZEPAJANIE DZIECKA W TAKIM RAZIE MA SENS? A DOKARMIANIE? Rys. 1. Dopajanie noworodka – przeszkoda laktacyjna. Noworodek do prawidłowego rozwoju potrzebuje odpowiedniej ilości kalorii w ciągu doby. Potrzebuje jej również do tego, aby zwalczyć żółtaczkę fizjologiczną i nie doprowadzić do rozwoju żółtaczki patologicznej. Woda ma 0 kcal. Glukoza ma 4 kcal. Pokarm kobiecy ma około 67 kcal. Podobnie mieszanki. Przepajanie i dopajanie mogą jedynie pogłębić problem oraz zaburzyć laktację. Dlaczego? Poza tym, że nie dostarczamy maluchowi niezbędnych mu kalorii, to „zapełniamy” mu brzuszek doprowadzając do sytuacji, gdzie dziecko nie będzie czuło potrzeby szukania piersi z powodu głodu. Brak dziecka przy piersi, to brak ssania. Brak ssania, to brak informacji dla piersi, że jest tam ktoś, kto tego pokarmu potrzebuje i że należy go wyprodukować. MAMO, pokarm w Twoich piersiach tworzy się już około połowy ciąży. Naprawdę, on tam jest. Twoje dziecko w pierwszej dobie jest w stanie zjeść około 5-7 ml pokarmu na jedno karmienie, bo tylko tyle zmieści jego żołądek. Jest to ilość porównywana do wielkości czereśni. W trzeciej dobie zjada między 22 a 27 ml (ilość porównywana do wielkości orzecha włoskiego). Nie daj sobie wmówić, że nie masz pokarmu. Twoje ciało, Twoje piersi potrafią wykarmić małego ssaka. Ale oboje musicie nauczyć się poprawnej techniki karmienia. Twojemu maluchowi nie może przeszkadzać skrócone wędzidełko czy problemy z napięciem mięśniowym. Kluczem do sukcesu jest umiejętność wyciągnięcia pokarmu z Twoich piersi przez Twoje dziecko. Twoim zadaniem jest pomóc mu w wykonaniu tego zadania w poprawny sposób. Zbyt płytkie przystawienie lub krótkie wędzidełko ograniczające ruchomość języka spowodują, że mimo obecności pokarmu w Twoich piersiach, dziecko nie będzie umiało wyssać odpowiedniej dla siebie ilości. To, co zostanie w piersiach, będzie dla nich sygnałem, że produkują za dużo i że mały człowiek nie jest w stanie tego przejeść. Zamiast więc „rozkręcać się” z dnia na dzień, laktacja będzie utrzymywać się na początkowym poziomie, który już za kolejnych parę dni przestanie być wystarczający dla Twojego dziecka. CO ROBIĆ? Zanim sięgniesz po butelkę, sięgnij po doradcę laktacyjnego. Pamiętaj, każda butelka to brak dziecka przy piersi. Brak dziecka przy piersi to brak ssania, a brak ssania to informacja: „nie musimy więcej produkować, bo nie ma kto jeść”. Skoro już o butelce mowa… Być może już wiesz albo dopiero doczytasz, że kolejnym stanem przejściowym jest początkowa utrata masy ciała dziecka. O fizjologicznym ubytku mówimy wtedy, gdy nie wynosi on więcej niż 10% masy urodzeniowej. Ale czy wiesz, że ubytek masy ciała już powyżej 7% to powód do KONTROLI TECHNIKI PRZYSTAWIANIA dziecka do piersi, a nie do podania butelki? „Bo jak Pani nie dokarmi, to nie pójdziecie do domu!” – możesz usłyszeć. Dokarmisz raz, drugi, trzeci…; maluch nie będzie już tracić na masie ciała, pójdziecie do domu. I co dalej? Nie wiem. Może odwiedzi cię doświadczona koleżanka i coś podpowie, da radę; może obejrzysz dwadzieścia filmów na YouTubie i samej uda Ci się skorygować błędy; a może będziesz nadal dokarmiać, stopniowo i nieświadomie hamując swoją laktację, by po kilku tygodniach (niepotrzebnie) uwierzyć, że nie byłaś w stanie wykarmić swojego dziecka. Dlatego będąc na oddziale położniczym domagaj się konsultacji z doradcą laktacyjnym, który oceni Waszą technikę. Najczęściej są to niewielkie poprawki, ale dające wielkie efekty. W dobie pandemii koronawirusa może to być ostatni moment na rozmowę i poprawę techniki przystawiania dziecka do piersi na długi, długi czas. ŻÓŁTACZKA – NORMY A teraz garść suchych faktów na temat norm w żółtaczce fizjologicznej dla dzieci urodzonych o czasie oraz dla wcześniaków. Spójrzmy na tabelę poniżej: KRYTERIUM DZIECKO URODZONE W TERMINIE WCZEŚNIAK ROZPOCZĘCIE 2. doba życia 3. doba życia SZCZYT doba życia ———- ZAKOŃCZENIE około 10. doby życia około 21. doby życia MAKSYMALNE STĘŻENIE BILIRUBINY WE KRWI 12 mg/dl 15 mg/dl Tab. 1. Normy w żółtaczce fizjologicznej w zależności od czasu narodzenia dziecka. Fototerapia jest uzależniona od wartości poziomu bilirubiny we krwi, ale także od tygodnia ciąży, w którym urodziło się dziecko i czynników ryzyka. Zdrowe dzieci, urodzone o czasie, czyli powyżej 38. tygodnia ciąży kierujemy na fototerapię, gdy poziom bilirubiny wynosi więcej niż: 12 mg/dl w 1. dobie życia, 15 mg/dl w 2. dobie życia, 18 mg/dl w 3 dobie życia, 20 mg/dl w 4 dobie życia. Czynniki ryzyka, które nasilają żółtaczkę to: ze strony matki – cukrzyca, konflikt w zakresie czynnika Rh, niektóre leki (np. oksytocyna, diazepam) ze strony dziecka – brak kontaktu „skóra do skóry” po porodzie i wczesnego przystawienia do piersi, nienajadanie się, urazy okołoporodowe, krwiaki, wcześniactwo, konflikt grup krwi AB0. JAK DŁUGO W SZPITALU Z POWODU ŻÓŁTACZKI? Najczęściej pobyt wydłuża się o dodatkowe 2-3 dni. W większości przypadków wystarczy naświetlać dziecko przez 24-48h, natomiast po 6-12h od odstawienia fototerapii należy wykonać kontrolny pomiar bilirubiny. Z naświetlania rezygnuje się w momencie, gdy stężenie bilirubiny we krwi wynosi 1,5 – 3 mg/dl mniej niż wartość graniczna dla danego wieku dziecka. ŻÓŁTACZKA PO WYJŚCIU ZE SZPITALA, CO ROBIĆ? Jak jej nie przeoczyć, na co zwrócić uwagę? Przede wszystkim o swoim powrocie ze szpitala lub o porodzie w domu poinformuj swoją położną środowiskową. Odwiedzając Was na wizycie patronażowej, po porodzie, oceni ona między innymi poziom zażółcenia skóry dziecka i pokieruje Waszymi dalszymi krokami. Jeśli z jakiegoś powodu położna do Was nie dotrze (pandemia, przerwa świąteczna, długi weekend itd.), sama musisz regularnie obserwować noworodka. Rozbierz go do naga rano i wieczorem oraz obejrzyj kolor jego skóry. Zwróć uwagę, w których miejscach dziecko jest zażółcone, a w których nie. Oglądaj malucha zawsze w tym samym miejscu, przy tym samym świetle (np. w łazience bez okna, przy zamkniętych drzwiach). Jeśli masz wątpliwość czy np. brzuszek lub uda dziecka są już zażółcone, dobrym sposobem jest przyłożenie do tych miejsc dłoni noworodka. Dlaczego? Dłonie i stopy zażółcają się jako ostatnie, będziesz mogła porównać czy kolor dłoni i brzuszka jest taki sam. Rys. 2. Proces zażółcania się noworodka podczas żółtaczki noworodkowej. Oprócz tego, prowadź notatki. W pierwszych dniach po porodzie młode mamy często tracą rachubę czasu i nie do końca pamiętają czy coś wydarzyło się dziś rano, czy wczoraj popołudniu. By nic Ci nie umknęło, przygotowałam kartę oceny żółtaczki noworodkowej, którą możesz pobrać, wydrukować, przyczepić do lodówki i na bieżąco uzupełniać. Kartę wypełniaj rano i wieczorem, a da Ci poczucie bezpieczeństwa, że nie przegapisz nasilającej się żółtaczki. Weź w kółeczko odpowiedź tak lub nie. Jeśli będziesz musiała zaznaczyć „tak” z gwiazdką (*), to powód do kontaktu ze swoją położną środowiskową, lekarzem lub izbą przyjęć szpitala, w którym rodziłaś. PRZEDŁUŻAJĄCA SIĘ ŻÓŁTACZKA U dzieci prawidłowo karmionych piersią żółtaczka może przedłużać się nawet do 8 – 12 tygodni i jest to stan fizjologiczny. Dzieje się tak, ponieważ w pokarmie kobiecym znajdują się specyficzne składniki odpowiedzialne za ponowne wchłanianie bilirubiny z jelit. Często można spotkać się z opinią, że w związku z pojawieniem się żółtaczki związanej z karmieniem piersią powinno się czasowo to karmienie przerwać. Takie postępowanie jest zasadne i zalecane dopiero w przypadku osiągnięcia wartości bilirubiny na poziomie 20 mg/dl lub więcej. Należy wtedy odstawić dziecko od piersi na 24 – 48h, karmić mieszanką mlekozastępczą i jednocześnie pracować laktatorem nad utrzymaniem laktacji. Jednak często długo utrzymująca się żółtaczka wynika z niedojadania dziecka (np. z powodu krótkiego wędzidełka, zbyt płytkiego przystawienia, braku proponowania drugiej piersi, rezygnacji z karmień nocnych). Wraz z zażółconą skórą pojawia się problem z ilością mokrych i brudnych pieluszek, a także przyrostami masy ciała. Warto nawiązać wtedy kontakt z doświadczonym doradcą laktacyjnym, który skontroluje technikę karmienia dziecka. ŻÓŁTACZKA U NOWORODKA – DOMOWE SPOSOBY Domowe sposoby radzenia sobie z żółtaczką fizjologiczną u noworodka sprowadzają się do wystawiania jak największej powierzchni ciała dziecka do promieni słonecznych. Należy rozebrać malucha do pieluszki i ustawić np. w wózku przy oknie, by dziecko miało dostęp do słońca (nigdy bezpośrednio na słońcu, by nie spowodować oparzeń słonecznych). Ale uwaga – noworodki bardzo łatwo i szybko się wychładzają, ta metoda sprawdzi się jedynie w miesiącach letnich, gdy naprawdę jest ciepło. Jednak to nie wszystko, co możemy zaproponować noworodkowi w domowych warunkach. Podobnie jak w szpitalu, również w domu dziecko może być naświetlane profesjonalną lampą, może także leżeć na świecącym materacyku, który rodzice wypożyczają na kilka dni. Naświetlanie dziecka w domu wiąże się z tym, że powinno się codziennie kontrolować poziom bilirubiny we krwi do momentu osiągnięcia wartości mniejszej niż 15 mg/dl. NIELECZONA ŻÓŁTACZKA Nieleczona żółtaczka prowadzi do trwałego uszkodzenia układu nerwowego z powodu toksycznego wpływu wysokiego stężenia bilirubiny na neurony. Mówimy wtedy o żółtaczce jąder podkorowych mózgu. Źródła: Świetliński Janusz, Neonatologia i opieka nad noworodkie, tom 1, PZWL, Warszawa 2016